Giãn phế quản là một bệnh hay gặp ở những người đã từng mắc các bệnh đường hô hấp. Đây là tình trạng các phế quản của phổi bị giãn ra và khó hồi phục, đặc biệt là các phế quản trung bình.
Giãn phế quản hay gặp ở những những người mắc bệnh đường hô hấp
Nguyên nhân nào dẫn đến giãn phế quản?
Bệnh giãn phế quản được chia làm 2 loại: đó là giãn phế quản mắc phải và giãn phế quản bẩm sinh. Giãn phế quản mắc phải gặp ở hầu hết các trường hợp đã mắc một bệnh nào đó về đường hô hấp hoặc có liên quan đến hệ thống hô hấp. Giãn phế quản mắc phải thường chiếm tỷ lệ cao (khoảng 90%). Trước tiên, phải kể đến là những người mắc các bệnh về đường hô hấp trên mạn tính như viêm họng, mũi, thanh quản, xoang hoặc viêm răng miệng. Các loại vi khuẩn, virut gây viêm nhiễm lòng phế quản làm ứ đọng chất dịch và gây ho, đồng thời làm tăng áp lực trong lòng phế quản gây giãn phế quản nếu tình trạng này kéo dài và không được điều trị dứt điểm.
Theo bác sĩ Chu Hòa Sơn - Giảng viên Trường Cao Đẳng Dược Sài Gòn cho biết, trong số các vi khuẩn gây bệnh thì đặc biệt cần lưu ý đến vi khuẩn lao (Mycobacterium). Khi bị lao phổi sẽ làm xơ, sẹo phế quản và tổ chức phổi gây biến dạng phế quản, gây chít hẹp lòng phế quản làm ứ đọng và tổn thương các tổ chức khác của phổi, khiến cho phế quản bị giãn ra và lâu dần dẫn đến xơ cứng, khó hoặc ít co lại như bình thường. Đồng thời, các chất ứ đọng càng nhiều thì càng kích thích gây ho, làm tăng áp lực bên trong lòng phế quản, làm giãn phế quản. Polyp phế quản hoặc một số bệnh khác tuy tỷ lệ gặp không nhiều nhưng vẫn có thể gây giãn phế quản như các hạch lao chèn ép phế quản lâu ngày làm hẹp phế quản, gây cản trở lưu thông không khí vào hệ thống đường hô hấp.
Một số nguyên nhân khác như bệnh nghề nghiệp do tiếp xúc hóa chất độc hại lâu ngày làm tổn thương niêm mạc đường hô hấp, nhất là niêm mạc các phế quản cũng có thể gây giãn phế quản. Ngoài các nguyên nhân chính vừa kể ở trên thì người nghiện thuốc lá, thuốc lào, hít nhiều khói bụi cũng rất dễ mắc bệnh về đường hô hấp và rất dễ gây nên giãn phế quản. Thứ hai là giãn phế quản bẩm sinh. Giãn phế quản bẩm sinh chiếm tỷ lệ thấp và thường gặp ở tuổi còn trẻ và phổi có hiện tượng “phổi đa nang”, có thể có các dị tật bẩm sinh khác kèm theo. Giãn phế quản bẩm sinh cũng có thể gặp ở mọi lứa tuổi nhưng nhiều hơn ở lứa tuổi còn trẻ với tỷ lệ chiếm rất thấp (khoảng 10% trong số người bệnh bị giãn phế quản).
Tuyển sinh đào tạo Y Dược Trường Cao Đẳng Dược Sài Gòn
Biểu hiện của người bị giãn phế quản là gì?
Bệnh giãn phế quản gặp ở mọi lứa tuổi nhưng giảng viên Cao đẳng Dược cho biết bệnh thường phát sinh ở tuổi thanh thiếu niên và nam nhiều hơn nữ. Người bệnh có thể bị sốt trong giai đoạn có chất nhầy và mủ ứ đọng trong phế quản, đặc biệt là có bội nhiễm vi sinh vật. Sốt có thể trên 38 độ kèm theo sốt người bệnh ho kéo dài, rất nhiều đờm lẫn với mủ. Khi bệnh nặng lên thì đờm và mủ lại nhiều hơn, càng làm cho người bệnh ho tăng lên. Dịch đờm thường có 3 lớp: lớp trên là bọt, lớp giữa là chất nhầy, lớp dưới là mủ đặc quánh. Mùi của dịch đờm, mủ khi rất hôi. Có một số người bệnh khạc ra máu lẫn với chất nhầy hoặc lẫn với đờm hoặc lẫn với mủ, nhầy. Đờm là do các mao mạch ở thành phế quản chịu áp lực mạnh khi người bệnh ho, khạc làm cho niêm mạc của phế quản bị tổn thương.
Trong những trường hợp này, người bệnh thường đến gặp bác sĩ khám bệnh, rất lo lắng và kể cho bác sĩ khám bệnh nghe là bị ho ra máu tươi do mao mạch bị tác động của áp lực bị vỡ gây chảy máu. Người bệnh có thể ho thành từng cơn vào sáng sớm lúc vừa ngủ dậy. Mỗi lần thay đổi tư thế hoặc thay đổi thời tiết thì ho tăng lên làm cho người bệnh mất ngủ kéo dài. Người bệnh thường mệt mỏi, chán ăn, lồng ngực có thể bị biến dạng (bên bị giãn phế quản bé hơn bên lành). Đau tức ngực và khó thở là hiện tượng thường thấy ở người giãn phế quản. Một dấu hiệu điển hình có thể gặp ở một số người bệnh giãn phế quản là móng tay hình mặt đồng hồ hoặc phía cuối của đốt cuối ngón tay có hiện tượng to ra (ngón tay dùi trống).
Làm thế nào để phòng giãn phế quản?
Để phòng giãn phế quản, cần vệ sinh đường hô hấp trên hàng ngày như đánh răng, súc họng bằng nước muối. Không nên để viêm amidan, viêm họng hạt, viêm lợi, viêm mũi, xoang mạn tính. Khi phát hiện bị viêm đường hô hấp, cần đi khám bệnh và điều trị dứt điểm theo đơn thuốc và chỉ dẫn của bác sĩ. Đối với trẻ sơ sinh và những người chưa có miễn dịch chống vi khuẩn lao, cần được tiêm phòng vắc-xin phòng lao, đặc biệt trẻ sơ sinh bắt buộc phải tiêm vắc-xin này. Cần nâng cao thể trạng và nên tập thể dục đều đặn, luôn giữ cho bộ máy hô hấp hoạt động bình thường. Mùa lạnh, cần giữ ấm. Không hút thuốc. Khi làm việc trong môi trường có nhiều bụi, cần đeo khẩu trang đúng tiêu chuẩn để ngăn ngừa hít phải bụi.