Bệnh sởi nếu không được phát hiện và điều trị một cách kịp thời có thể gây ra nhiều biến chứng như viêm tai giữa, viêm phổi, khô loét giác mạc mắt và đôi khi là viêm não
Bệnh sởi chủ yếu thường gặp ở trẻ em dưới 5 tuổi
Bệnh sởi là bệnh gì?
Sởi là một bệnh truyền nhiễm cấp tính gây ra được bởi virút Polynosa morbillorum thuộc giống Morbillivirus, họ Paramyxoviridae. Đây là virus thuộc họ Paramyxoviridae, dạng hình cầu, có đường kính 120 – 250nm, sức chịu đựng yếu, dễ bị diệt với các thuốc khử trùng thông thường hoặc ánh sáng mặt trời, sức nóng... có nhiệt độ khoảng 56 độ C. Virút sởi chịu đựng kém ở môi trường bên ngoài, chúng chết ở ngoại cảnh trong vòng 30 phút, dễ bị bất hoạt bởi các loại thuốc sát trùng thông thường.
Việt Nam là quốc gia có bệnh sởi lưu hành, chủ yếu thường gặp ở trẻ em dưới 5 tuổi. Bệnh thường xuất hiện vào mùa đông xuân, thỉnh thoảng gây ra những vụ dịch lớn nếu không chủng ngừa đầy đủ cho cộng đồng như vụ dịch vào năm 2009. Bệnh sởi tuy ít gây tử vong nhưng cũng có thể gây nhiều biến chứng như viêm tai giữa, viêm phổi, khô loét giác mạc mắt và đôi khi viêm não sau sởi, đặc biệt ở trẻ em suy dinh dưỡng... Hàng năm chương trình tiêm chủng quốc gia rất chú ý đến việc phòng ngừa sởi.
Biểu hiện của trẻ bị sởi là gì?
Theo bác sĩ Chu Hòa Sơn – Giảng viên Trường Cao Đẳng Dược Sài Gòn cho biết, bệnh sởi bao gồm 3 giai đoạn:
Thời kỳ ủ bệnh từ 7 - 18 ngày:
Bệnh nhân sau khi tiếp xúc với nguồn bệnh thì trong vòng từ 7 - 18 ngày sẽ không thấy triệu chứng gì bất thường.
Giai đoạn tiền triệu từ 3 - 5 ngày:
Sau thời kỳ ủ bệnh, bệnh nhân bị sốt, có biểu hiện viêm đường hô hấp như ho, nhảy mũi, đỏ mắt, chảy nước mũi... Giai đoạn này có dấu hiện lâm sàng điển hình là dấu Koplik ở niêm mạc má (các hạt Koplik ở niêm mạc miệng và mặt trong má).
Thời kỳ phát ban:
Giai đoạn này bệnh nhân sẽ xuất hiện ban đỏ toàn thân, theo thứ tự từ trên xuống dưới, bắt đầu từ ở đầu, mặt, cổ, rồi đến thân, lan ra tứ chi.
Đặc điểm của ban sởi là nốt sẩn mịn, màu hồng nhạt, khi dùng tay ấn vào sẽ biến mất. Khi bệnh sởi lui, ban sẽ nhạt dần và mất đi theo đúng thứ tự lúc xuất hiện, trên da sẽ còn lại những vết thâm loang lổ như da hổ.
Nên đặt biệt lưu ý ở thời kỳ lây nhiễm: bệnh nhân sởi có thể lây bệnh cho người tiếp xúc trong khoảng thời gian từ 5 ngày trước đến 5 ngày sau khi bị phát ban.
Ngoài ra còn có thể lâm sàng không điển hình của bệnh sởi như sau:
- Bệnh nhân chỉ sốt nhẹ thoáng qua, viêm long hô hấp nhẹ và các nốt ban xuất hiện ít, tổng trạng thường ổn.
- Bệnh nhân sốt cao liên tục nhưng ban xuất hiện không điển hình, có thể có viêm phổi kèm theo, phù nề tay chân...
.jpg)
Đào tạo hướng dẫn chăm sóc trẻ nhỏ chuẩn Bộ Y tế
Trẻ sẽ được làm những xét nghiệm gì để chẩn đoán bệnh sởi?
Các phương pháp cận lâm sàng chẩn đoán bệnh sởi được các bác sĩ Trường Cao Đẳng Dược Sài Gòn chia sẻ bao gồm:
Các xét nghiệm cơ bản như:
- Công thức máu thấy bạch cầu giảm, thành phần lympho giảm.
- X-quang phổi rất quan trọng để tránh bỏ sót biến chứng viêm phổi ở trẻ em, nên chụp X-quang sớm, có thể phát hiện viêm phổi kẽ hoặc viêm phổi do bội nhiễm.
Xét nghiệm chuyên biệt dùng để phát hiện virút sởi:
Xét nghiệm huyết thanh miễn dịch học:
Xét nghiệm máu vào ngày thứ 3 - 4 sau khi bệnh nhân bắt đầu xuất hiện ban sởi để tìm kháng thể IgM.
Phân lập virút (rất khó làm, chỉ thực hiện được ở các phòng thí nghiệm có kỹ thuật cao).
Dùng phương pháp sinh học phân tử (RT-PCR) để khuếch đại gen virút sởi. Kỹ thuật này có độ nhạy trên 90% và có độ đặc hiệu là 100%.
Làm thế nào để phòng ngừa bệnh sởi?
Phòng bệnh sởi chủ động bằng vắc-xin:
- Tiêm chủng đầy đủ 2 mũi vắc-xin cho trẻ em trong độ tuổi tiêm chủng theo quy định của Dự án tiêm chủng mở rộng quốc gia.
- Tiêm vắc-xin phòng sởi cho các đối tượng khác trên 2 tuổi khi có dịch để khống chế dịch kịp thời, vấn đề này phải do cơ quan phòng chống dịch quy định cụ thể.
Cách ly bệnh nhân bị sởi và vệ sinh cá nhân:
- Bệnh nhân sởi phải được cách ly tại nhà hoặc tại cơ sở điều trị theo nguyên tắc cách ly với bệnh lây truyền qua đường hô hấp:
- Sắp xếp các bệnh nhân có cùng chẩn đoán trong các khu vực riêng biệt.
- Sử dụng khẩu trang phẫu thuật cho bệnh nhân, người chăm sóc, người tiếp xúc gần và nhân viên y tế.
- Hạn chế việc tiếp xúc gần không cần thiết của nhân viên y tế và người thăm bệnh đối với bệnh nhân.
- Thời gian cách ly trong suốt giai đoạn viêm long cho đến ít nhất là 4 ngày sau khi bắt đầu phát ban.
- Tăng cường vệ sinh cá nhân, sát trùng vùng mũi họng, giữ ấm cơ thể, nâng cao thể trạng để tăng sức đề kháng.
- Khi có biểu hiện sốt phát ban dạng sởi thì cần đến ngay cơ sở y tế để được khám và chữa trị kịp thời.