Trước quá trình đổi mới và quá trình đô thị hoá ngày càng gia tăng, sức ép của công việc và xã hội đã khiến rối loạn tâm lý trở thành bệnh phổ biến. Nếu không được điều trị kịp thời có thể gây hậu quả nghiêm trọng với người bệnh và xã hội
Bệnh rối loạn tâm
Cùng các bác sĩ giảng viên Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn tìm hiểu chi tiết về bệnh rối loạn tâm lý qua bài viết sau đây!
BỆNH RỐI LOẠN TÂM LÝ LÀ GÌ?
Bệnh tâm lý (bệnh tâm thần) là những bệnh do hoạt động não bộ bị rối loạn gây nên những biến đổi bất thường về lời nói, ý tưởng, tư duy, hành vi, tác phong, tình cảm, cảm giác,…
Theo chia sẻ từ bác sĩ Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn, rối loạn tâm lý là một tình trạng bao gồm những điều sau đây:
- Có những rối loạn đáng kể trong suy nghĩ, cảm xúc và hành vi, theo cách tiêu cực
- Các rối loạn phản ánh một số rối loạn chức năng sinh học, tâm lý hoặc phát triển (Ví dụ: ảo giác quan sát thấy trong tâm thần phân liệt có thể là dấu hiệu bất thường của não.)
- Các rối loạn ảnh hưởng rõ rệt đến chất lượng cuộc sống của người bệnh
Các rối loạn nghiêng về yếu tố tâm lý bao gồm: rối loạn lo âu, rối loạn hoảng sợ, trầm cảm, rối loạn lưỡng cực và một số chứng bệnh ám ảnh cụ thể. Những người mắc các rối loạn này chủ yếu có sự thay đổi về mặt cảm xúc và tinh thần.
Trong khi đó, các rối loạn có nhiều yếu tố tâm thần sẽ thường làm cho các chức năng về nhận thức và suy nghĩ của người bệnh bị sai lệch, méo mó (theo ý nghĩa y khoa), ví dụ như trải nghiệm âm thanh hoặc hình ảnh không có thật hoặc ảo giác, hoang tưởng. Tâm thần phân liệt là một điển hình của bệnh lý mang yếu tố tâm thần.
Ngoài ra còn một số rối loạn khác như rối loạn ăn uống, rối loạn nhân cách, rối loạn sang chấn tâm lý,…
Bệnh tâm lý nếu không được điều trị có thể dẫn đến mạn tính, người bệnh trở thành gánh nặng cho gia đình và xã hội. Phát hiện sớm và chữa bệnh kịp thời là trách nhiệm của cộng đồng, xã hội.
NGUYÊN NHÂN GÂY BỆNH RỐI LOẠN TÂM LÝ
Các nguyên nhân tổn thương thực thể
- Chấn thương sọ não
- Nhiễm trùng thần kinh (viêm não, giang mai thần kinh…)
- Nhiễm độc thần kinh (nghiện rượu, ma túy, nhiễm độc nghề nghiệp…)
- Bệnh mạch máu não, các tổn thương khác (u não, teo não, xơ rải rác, tai biến mạch máu não…)
- Bệnh nội tiết có thể ảnh hưởng đến hoạt động của não
Các nguyên nhân tâm lý
- Căng thẳng tâm lý, stress, các vấn đề gia đình và xã hội
- Rối loạn hành vi ở thanh thiếu niên do giáo dục không đúng, môi trường xã hội không thuận lợi
- Quá trình đô thị hóa nhanh, thảm họa,…
Các nguyên nhân cấu tạo thể chất nhân cách bất thường
- Chậm phát triển tâm thần
- Nhân cách bệnh
Các nguyên nhân chưa rõ ràng
Do có sự kết hợp phức tạp của nhiều nguyên nhân khác nhau (di truyền, chuyển hóa, miễn dịch, cấu tạo thể chất…) nên khó xác định nguyên nhân chủ yếu.
.jpg)
Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn đào tạo nhân lực ngành Y Dược chuyên nghiệp
PHÂN LOẠI RỐI LOẠN TÂM LÝ THEO LỨA TUỔI
Trẻ em
Nguyên nhân dẫn đến chứng rối loạn tâm lý ở trẻ thường là do áp lực học hành, bố mẹ quá bận rộn, thường cãi nhau và ly hôn. Nguy hiểm hơn, những vấn đề về tâm lý như thế này đều để lại những dấu ấn đậm, nhạt khác nhau trong tâm hồn trẻ thơ và ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển của con.
Điều dưỡng viên Cao đẳng Điều dưỡng Sài Gòn cũng chia sẻ một số biểu hiện ở trẻ:
- Thay đổi tâm trạng kéo dài ít nhất 2 tuần
- Thay đổi hành vi vượt khỏi tầm kiểm soát
- Khó tập trung
- Giảm cân không rõ nguyên nhân
- Có thể bị nhức đầu hoặc đau bụng thường xuyên
- Tự làm thương tổn đến bản thân như cắt tay hoặc tự làm bỏng.
Tuối dậy thì
Tuổi dậy thì là lứa tuổi chịu nhiều những biến đổi về hình thể, tâm sinh lý phức tạp nhất của đời người, do đó dễ bị khủng hoảng nhất so với các tuổi khác. Chính vì vậy mà các hội chứng tâm lý cũng dễ xảy ra ở lứa tuổi này.
Về phía các bậc cha mẹ, khi thấy con em mình có những biểu hiện tâm lý không bình thường thì không nên giấu giếm, mặc cảm về những rối loạn hành vi, rối loạn tâm thần của con cái mà nên đưa các em đến bác sĩ chuyên khoa tâm lý, tâm thần càng sớm càng tốt.
Dấu hiệu:
- Suy giảm khả năng học hành
- Căng thẳng, dễ bực dọc, vui buồn thất thường, cáu gắt, hưng phấn thái quá hoặc rơi vào trạng thái trầm cảm
- Mất ngủ
- Suy nghĩ lệch lạc từ nhẹ đến nặng
- Tự nghĩ mình kém cỏi, tự ti và mất bình tĩnh. Tự ti dần dần khiến trẻ trở nên e dè, ngại tiếp xúc, không thích bộc lộ, nghi ngờ khả năng của bản thân...
Phụ nữ mang thai và sau sinh
Trong thai kỳ, cơ thể người phụ nữ có sự thay đổi nội tiết tố liên quan đến thai nhi như các hormon Estrogen, Progesteron, HCG và có sự gia tăng bài tiết 1 số hormon tuyến yên, cận giáp, tuyến giáp và hormon buồng trứng. Việc tiết nội tiết tố nhiều hay ít quá có thể gây ra những rối loạn cảm xúc và tinh thần, có hại cho sức khỏe và sự thanh thản trí óc. Ví dụ việc tăng tiết quá độ nội tiết tố tuyến giáp thyroxin có thể làm một người bình thường căng thẳng và dễ bị cáu gắt…
Yếu tố tâm lý xã hội không thuận lợi như: mang thai ngoài ý muốn, mẹ sống độc thân, sự khó khăn thiếu thốn về vật chất, kinh tế thu nhập kém hoặc không có khi mang thai, thiếu sự quan tâm, chăm sóc, nâng đỡ từ gia đình, chia sẻ của người chồng, quan niệm sinh con trai, con gái.
Người già
Ở người cao tuổi, các bệnh lý tâm thần thường gặp là: Sa sút trí tuệ, mê sảng, các rối loạn cảm xúc, tâm thần phân liệt và các rối loạn liên quan, rối loạn tâm căn và rối loạn nhân cách, lạm dụng chất và bệnh y sinh.