Theo Y học cổ truyền, cây bông hạc có vị ngọt, nhạt, hơi đắng, tính mát; được sử dụng nhiều trong các bài thuốc điều trị bệnh nhờ tác dụng hiệu quả và an toàn sức khỏe.
Y Sĩ YHCT Sài Gòn chia sẻ công dụng chữa bệnh của cây bông hạc
Tìm hiểu về những công dụng chữa bệnh hiệu quả của vị thuốc đông y từ cây bông hạc, cùng các y sĩ Y học cổ truyền Sài Gòn tại Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn.
Cây bông hạc trong YHCT
Cây bông hạc còn được gọi là cây râu mèo. Sở dĩ vì hoa của chúng giống như râu mèo, thuộc họ Hoa môi. Cụm hoa là chùm xim co ở ngọn thân và ở đầu cành. Hoa màu trắng sau ngả sang màu xanh tím. Nhị và nhụy mọc thò ra ngoài, nhìn giống như râu mèo, hoa 5 cánh không đều. Bao phấn và đầu nhụy màu tím. Đây là loại cây thảo sống lâu năm, cao khoảng 0,5 - 1m, là cây mọc hoang. Thân vuông, thường có màu nâu tím. Lá mọc đối, có cuống ngắn, chóp nhọn, mép khía răng to.
Bộ phận dùng làm thuốc cắt cả cây, thu hái vào tháng 3 - 4 trước khi cây chưa có hoa, rửa sạch, thái nhỏ, phơi khô. Cây chứa một glycosid đắng là orthosiphonin, chất béo, tinh dầu, tanin, đường và một tỷ lệ khá cao muối vô cơ, trong đó chủ yếu là muối kali.
Theo Y học cổ truyền, cây bông hạc có vị ngọt, nhạt, hơi đắng, tính mát; có tác dụng thanh nhiệt, lợi tiểu, tiêu viêm, trừ thấp. Đồng thời được sử dụng trong các bài thuốc chữa viêm bàng quang, viêm thận cấp tính và mạn tính, sỏi tiết niệu...
Một số bài thuốc YHCT có dùng vị thuốc bông hạc
Với những tác dụng dược lý có lợi đối với sức khỏe, cây bông hạc được sử dụng với tư cách là một vị thuốc trong nhiều bài thuốc khác nhau với những tác dụng khác nhau. Các bài thuốc có dùng vị thuốc bông hạc được các Y sĩ YHCT tại Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn tổng hợp như sau:
Bài thuốc chữa sỏi tiết niệu (loại sỏi nhỏ)
Chuẩn bị bông hạc 5 - 6g khô, rửa sạch hãm với nửa lít nước sôi như hãm trà. Chia 2 lần uống trong ngày, trước khi ăn cơm 15 - 30 phút. Lưu ý uống nóng và sử dụng liên tục trong 10 ngày; sau 10 ngày nghỉ 5 ngày lại uống tiếp đợt khác.
Ngoài ra có thể sử dụng bông hạc, thài lài, chó đẻ răng cưa, mỗi vị 30g. Tất cả rửa sạch cho 800ml nước, sắc còn 250ml, uống trong ngày, trước khi ăn, lúc còn nóng. Dùng 10 ngày một liệu trình.
Bài thuốc điều trị tiểu buốt, rắt do nhiệt
Chuẩn bị bông hạc 40g, thài lài trắng 30g. Đem rửa sạch cho 750ml nước, đun nhỏ lửa thêm 6g hoạt thạch, uống trong ngày. Uống liền 5 ngày. Nếu tiểu tiện bình thường thì dừng đơn thuốc.
Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn tuyển sinh Y sĩ Y học cổ truyền Sài Gòn
Bài thuốc chữa táo bón kéo dài
Chuẩn bị bông hạc khô 30g, cây chó đẻ 30g, cỏ mực 30g, cỏ lưỡi rắn 30g, atisô 20g. Tất cả đem rửa sạch, cho vào ấm đổ 1 lít nước sắc còn 3/4 lít để uống trong ngày. Liệu trình dùng 3 tuần, nghỉ 1 tuần sau đó uống tiếp trong 1 tháng.
Bài thuốc hỗ trợ điều trị đái tháo đường
Chuẩn bị bông hạc tươi 50g, khổ qua (dây, lá, quả non, tươi) 50g, cây mắc cỡ (sao vàng) 6g. Tất cả đem rửa sạch, cho cùng với 800ml nước sắc còn 250ml, uống trong ngày, dùng liên tục 1 tháng, sau đó đi kiểm tra máu.
Trên đây là những bài thuốc có sử dụng bông hạc trong điều trị bệnh được các thầy thuốc Y học cổ truyền tin tưởng sử dụng. Tuy nhiên với những phụ nữ có thai nhất là trong 3 tháng đầu của thai kỳ thì không nên sử dụng đơn thuốc có bông hạc. Để bài thuốc có kết quả tốt cần đến lương y có uy tín, cơ sở y tế để bắt mạch và tư vấn