Theo y học cổ truyền, bá tử nhân vị ngọt, tính bình; vào tâm can tỳ. Sử dụng bá tử nhân đúng cách sẽ có tác dụng trong việc bồi bổ cơ thể, dưỡng tâm nhuận tràng.
Y sĩ YHCT Sài Gòn chia sẻ công dụng dưỡng tâm nhuận tràng từ bá tử nhân
Vị thuốc bá tử nhân
Bá tử nhân còn có tên hạt trắc bách, tên khoa học Semen Thuya orientalis, là nhân hạt phơi hay sấy khô của cây trắc bách: Thuya orientalis L. [Biota orientalis (L) Endl.], họ hoàng đàn (Cupressaceae). Theo các tài liệu YHCT mà Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn cập nhật được, bá tử nhân chứa nhiều saponosid, lipid. Đối với y học cổ truyền, bá tử nhân vị ngọt, tính bình; vào tâm can tỳ. Tác dụng dưỡng tâm an thần, nhuận tràng thông tiện. Với những tác dụng dược lý này mà bá tử nhân được sử dụng trong các trường hợp đánh trống ngực, lo âu, mất ngủ (tâm quý thất miên), đại tiện táo bón.
Liều lượng sử dụng hằng ngày từ 9 - 15g bằng cách sắc hoặc nấu, hầm, rang chiên, xào. Với mỗi mục đích điều trị khác nhau mà người áp dụng các bài thuốc tương ứng theo hướng dẫn của các Y sĩ y học cổ truyền như sau:
Bài thuốc dưỡng tâm, an thần có bá tử nhân
Y sĩ YHCT thành phố Hồ Chí Minh đã tổng hợp được nhiều bài thuốc dưỡng tâm an thần có bá tử nhân, cụ thể như sau:
- Bài thuốc dưỡng tâm an thần: Bá tử nhân 500g, đương quy 500g. Nghiền chung thành bột mịn, luyện với mật, làm hoàn. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 12g.
- Trường hợp mất ngủ, ngủ mê nhiều, tinh thần hoảng hốt, trí nhớ suy giảm, hồi hộp, tim đập mạnh, người bệnh áp dụng bài thuốc với các dược liệu: Bá tử nhân 20g, thục địa 20g, câu kỷ tử 12g, đương quy 12g, mạch môn đông 12g, huyền sâm 12g, phục thần 12g, cam thảo 4g, xương bồ 4g. Tất cả đem sắc uống.
- Bài thuốc điều trị chứng ngủ ít, máu không nuôi dưỡng tim, hồi hộp: Bá tử nhân 16g, toan táo nhân 16g, viễn chí 8g, ngũ vị tử 8g. Sắc uống.
- Bài thuốc có tác dụng nhuận tràng, thông đại tiện, dùng cho người âm hư, người già và phụ nữ sau đẻ bị táo bón: Bá tử nhân 12g, hỏa ma nhân 12g, tùng tử nhân (nhân hạt quả thông) 12g. Nghiền thành bột mịn, luyện với mật làm hoàn hoặc sắc uống.
- Bài thuốc có tác dụng bổ âm, cầm mồ hôi, trị các chứng bệnh do âm hư, ra nhiều mồ hôi: Bá tử nhân 16g, cù mạch 16g, rễ ma hoàng 12g, bạch truật 12g, bán hạ khúc 12g, mẫu lệ 12g, đảng sâm 12g, ngũ vị tử 8g. Đem tất cả các dước liệu nghiền thành bột mịn, trộn với cùi thịt quả đại táo, làm thành hoàn hoặc sắc uống.
.jpg)
Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn tuyển sinh Y sĩ Y học cổ truyền Sài Gòn
Một số món ăn bài thuốc có bá tử nhân
Nếu không có thời gian trong việc sắc thuốc thì bạn cũng có thể dưỡng tâm nhuận tràng bằng cách áp dụng một số món ăn bài thuốc được để cập trong các tài liệu chữa bệnh trong Đông y, các thầy thuốc Y học cổ truyền Sài Gòn khuyên dùng như:
- Cháo bá tử nhân: Bá tử nhân 10 - 15g, gạo tẻ 100g, mật ong liều lượng thích hợp. Bá tử nhân đem giã dập, nấu với gạo thành cháo, cho mật ong khuấy đều và đun sôi lăn tăn là được. Món ăn bài thuốc áp dụng trong các trường hợp người bệnh đánh trống ngực, lo âu, mất ngủ, loạn nhịp tim, hồi hộp, quên lẫn, táo bón trường diễn.
- Tim lợn hầm bá tử nhân: Bá tử nhân 30g, tim lợn 1 quả. Tim bóc màng rửa sạch, rạch mở cho bá tử nhân vào, khâu buộc lại, hầm cách thủy cho chín nhừ. Khi ăn cho thêm gia vị sao cho phù hợp. Đây là món ăn thích hợp cho người bệnh mắc chứng lo âu, mất ngủ quên lẫn, loạn nhịp tim, đánh trống ngực hồi hộp.
- Mật ướp bá tử nhân cúc hoa: Bá tử nhân 30g, cúc hoa 30g. Các vị đem sao khô tán mịn, đựng trong hộp kín. Mỗi lần dùng 14 - 18g. Hòa với nước nóng, thêm mật ong vào khuấy đều. Bài thuốc có tác dụng duy trì nhan sắc cho phụ nữ.
- Bá tử nhân hồ đào tán: Bá tử nhân 500g, hồ đào nhục 500g. Các vị đem tán mịn, trộn đều. Mỗi lần uống 9g với nước sôi (có thể thêm đường), uống sau bữa ăn. Dùng cho bệnh nhân thận hư, rụng tóc, làm mọc tóc, tóc dài mượt.
Theo các Y sĩ Y học cổ truyền, mặc dù đào bá tử mang nhiều công dụng trong việc dưỡng tâm an thần, cải thiện nhan sắc, nhưng điều đó không có nghĩa ai cũng có thể sử dụng. Trong đó “đào bá tử không sử dụng đối với những người có đàm thấp, bị tiêu chảy”