Củ riềng là loại cây mọc hoang khắp đất nước ta, từ rừng núi đến đồng bằng, đồng thời là vị thuốc quý trong Y học cổ truyền với nhiều công dụng điều trị bệnh.
Y sĩ YHCT Sài Gòn chia sẻ những bài thuốc kinh nghiệm từ củ riềng
Công dụng của củ riềng trong Y học cổ truyền
Củ riềng hay còn gọi là cao lương khương bắt nguồn từ lý do mọc ở xứ cao lương, thuộc họ gừng. Ngoài ra còn có các tên gọi khác như riềng gió, phong khương hay tiểu lương khương.
Theo Y học cổ truyền, riềng vị cay tính nóng vào các kinh tỳ và vị. Củ riềng có tác dụng ôn trung, tán hàn tiêu thực giảm đau. Bên cạnh là gia vị quen thuộc tạo nên những món ăn hấp dẫn thì đây còn là vị thuốc quý dùng để điều trị chứng đau vùng thượng vị do cảm phong hàn, nôn mửa, ợ hơi, ợ chua, ăn không tiêu, tiêu hóa kém...
Đối với món ăn, riêng không quá cầu kỳ trong việc lựa chọn, tuy nhiên nếu dùng để làm thuốc thì dùng riềng mọc hoang trong rừng tốt hơn riềng trồng ở vườn nhà. Thầy thuốc Nguyễn Hữu Định (giảng viên Trung cấp Y học cổ truyền – Trường Cao đẳng Y Dược Pasteur) cho biết thêm, cao lương khương có tính ôn nhiều hơn cay, đi vào phần lý, nội công thiên về tán hàn, giảm đau. Sinh khương cay nhiều hơn ôn đi vào phần biểu để giải biểu, khu hàn tà ở ngoài, phối hợp với cao lương khương để trị nôn.
Tuy nhiên cần lưu ý rằng, không phải trường hợp nào cũng có thể sử dụng cao lương khương, đặc biệt trong trường hợp cảm phong nhiệt, nôn mửa hoắc loạn, thương thử thì không nên dùng.
Bài thuốc và tác dụng trị bệnh từ củ riềng trong YHCT
Dưới đây là những bài thuốc với tác dụng điều trị bệnh cụ thể mà Y sĩ Y học cổ truyền Sài Gòn đã tổng hợp, bạn có thể tham khảo.
Bài thuốc điều trị chứng vị hàn ăn không tiêu, nôn mửa: Củ riềng 12g, đại táo 2 quả, đổ 300ml nước đun lấy 100ml, chia hai lần uống trong ngày, uống trước khi ăn, uống liên tục 10 ngày.
Bài thuốc điều trị cảm sốt, sốt rét, ăn kém: Củ riềng 40g tẩm dầu vừng sao, gừng khô 40g nướng cháy sém. Cả hai vị thuốc đem tán thành bột mịn quyện với mật lợn làm viên hoàn, mỗi viên bằng hạt ngô. Ngày uống hai lần, mỗi lần uống 15-20 viên cùng với nước đun sôi để ấm. Lưu ý uống liên tục trong 15 ngày.
Y sĩ Y học cổ truyền thành phố Hồ Chí Minh cho biết, bài thuốc “Lương phụ hoàn” có tác dụng trong điều trị chứng đau vùng vị quản do hàn, lúc đau lúc giảm: Người bệnh đem củ riềng rửa sạch, thái lát phơi khô, hương phụ tứ chế, lượng bằng nhau. Tất cả đem tán bột mịn, dùng nước cốt gừng vừa đủ làm viên hoàn, mỗi viên bằng hạt ngô. Người bệnh uống ngày hai lần, mỗi lần uống 10 viên với nước cơm, uống liên tục 10 ngày bệnh sẽ khỏi.
Bài thuốc từ củ riềng điều trị chứng ho nhiều đờm trắng do cảm phong hàn: Người bệnh sử dụng riềng mọc hoang trên rừng có tên gọi riềng gió. Sau khi đem về rửa sạch, thái lát, trộn với vỏ quýt để lâu năm (trần bì) lượng bằng nhau, sao với mật mía, ngậm ngày 3-4 lần mỗi lần ngậm 3-4 lát. Bệnh sẽ khỏi sau khi ngậm liên tục trong 7 ngày.
Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn đào tạo Lương y Y học cổ truyền
Bên cảnh tác dụng làm thuốc thì riêng dùng làm gia vị trong các món ăn chắc hẳn đã rất quen thuộc với nhiều gia đình. Đặc biệt vào dịp Tết, người ta thường nấu riềng với mật mía làm một món ăn ngày Tết với mục đích giúp cho tì vị tiêu hóa chất mỡ, đồng thời Tết thường vào dịp đại hàn rét nhiều nên món riềng còn giúp cơ thể khu hàn làm ấm cơ thể. Tại một số vùng nông thôn, người dân trong dịp Tết còn thường làm món chả riềng. Bên cạnh đó riềng còn sử dụng để cản mùi hôi có mùi thơm đặc biệt, làm cho thịt chó chóng nhừ, dễ tiêu hóa khi ăn vào. Ngoài ra riềng tươi rửa sạch, thái lát, luộc qua sau đó xào với mỡ để nhắm rượu, riềng có tác dụng tiêu thực nhưng cũng là vị thuốc giải rượu, giúp bạn không bị say sau khi dùng rượu...
Theo nhiều thông tin mà Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn cập nhật được cho thấy củ riềng là vị thuốc đa năng trong Y học cổ truyền với nhiều tác dụng trong đời sống hàng ngày cũng như điều trị bệnh. Sử dụng riềng hợp lý trong các bữa ăn hàng ngày cũng là một trong những cách giúp bạn phòng ngừa được các căn bệnh thường gặp và đừng quên tìm hiểu về cách sử dụng để đạt được hiệu quả cao nhất.