Đậu đỏ nhỏ hạt không chỉ là thực phẩm được ưa chuộng mà còn là vị thuốc hay trong y học cổ truyền với những công dụng phòng và trị bệnh hiệu quả.
Hạt đậu đỏ nhỏ trong Y học cổ truyền có những công dụng chữa bệnh tuyệt vời
Đậu đỏ nhỏ hạt trong YHCT được gọi là xích tiểu đậu, được trồng phổ biến tại các tỉnh phía Nam như Bình Định, Khánh Hòa, Quảng Ngãi, Phú Yên,... Trong các nghiên cứu chỉ ra, xích tiểu đậu rất giàu chất dinh dưỡng như protein 21 %, carbonhydrat (58 %), lipid 0,5 %; các vitamin nhóm B (B1, B2); các nguyên tố vi lượng cần thiết cho cơ thể: Ca, Fe, P... Bên cạnh đó là sắc tố, các saponin tritecpenic, phytosterol,... Đây cũng là thực phẩm quen thuộc và yêu thích của các gia đình.
Đối với y học cổ truyền, xích tiểu đậu vị nhạt, ngọt, chua, tính bình, vào các kinh tâm, tiểu tràng. Tác dụng thanh nhiệt, tiêu thũng, chỉ huyết lợi thủy, trừ thấp, trừ mủ, hành huyết. Người ta thường thấy các thầy thuốc, y sĩ y học cổ truyền dùng xích tiểu đậu trong các trường hợp trị bệnh tiêu hóa như: tả, lỵ, đau dạ dày, đầy trướng bụng; bệnh gan; mật; bệnh tiết niệu: tiểu đỏ, ngắn, tiểu buốt, rắt; hoặc mụn nhọt...
Tác dụng trị bệnh của xích tiểu đậu trong các bài thuốc YHCT
Thực tế, xích tiểu đậu được dùng trị một số chứng bệnh có thể kể đến như:
- Xích tiểu đậu trị đái tháo đường: Người bệnh có thể tham khảo một trong những bài thuốc sau:
Bài 1: Xích tiểu đậu (có thể ủ lên mầm), nấu với dạ dày lợn, tuần ăn 2-3 lần.
Bài 2: Xích tiểu đậu, đậu xanh (lục tiểu đậu), ý dĩ, mỗi vị 40g, nấu cháo ăn, tuần 2 - 3 lần.
Đào tạo Y Dược học cổ truyền uy tín tại Sài Gòn
- Trị tiểu buốt, tiểu ra máu: Xích tiểu đậu ủ cho nhú mầm, xong đem ra phơi khô, đương quy lấy phần phía đầu rễ (quy đầu) có tịnh chỉ huyết tốt hơn, đồng lượng. Cả hai đem tán bột mịn, trộn đều, bảo quản trong lọ thủy tinh khô; để nơi cao ráo, thoáng gió. Ngày 10-20g bột, uống với nước đun sôi để nguội.
- Trị chứng chảy máu hậu môn trước khi đại tiện: Tương tự như bài thuốc trển, ngày dùng 1-2 lần, mỗi lần 6g, uống với nước cơm hoặc nước cháo. Các thầy thuốc tốt nghiệp Trung cấp Y học cổ truyền lưu ý nên uống nhiều tuần cho tới khi hết các triệu chứng (Trường phong hạ huyết).
- Trị phù thũng: Xích tiểu đậu, cà gai leo, cỏ may, dây bòng bong, mỗi vị 30g. Sắc uống ngày một thang. Nên uống nhiều ngày cho đến khi các triệu chứng thuyên giảm, tuy nhiên trường hợp người bệnh có cơ thể hàn, cần sao đậu đỏ cho đen.
- Trị trĩ chảy máu và đại tiện ra máu: Xích tiểu đậu 20g, hòe hoa thán 12g, đương quy 8g. Đem tất cả các vị sắc lấy nước uống. Tuy nhiên nên uống khi thuốc còn nóng, đồng thời trước khi uống có thể cho vào 4g cao da trâu hoặc cao a giao, quấy cho tan đều để uống. Uống nhiều ngày cho đến khi hết các triệu chứng.
- Trị mụn nhọt sưng đau: Xích tiểu đậu 20g, hoàng bá nam (vỏ núc nác), kim ngân hoa, ngưu tất, đơn lá đỏ, bồ công anh, mỗi vị 12g. Sắc ngày 1 thang, uống tới khi các triệu chứng thuyên giảm. Tuy nhiên nếu mụn nhọt đã vỡ loét thì bỏ kim ngân hoa.
Ngoài ra bạn cũng có thể dùng nước sắc lần cuối của phương thuốc này để rửa mụn nhọt, sau đó thấm khô. Hay bài thuốc lấy rễ tươi cây đậu đỏ, giã nát đắp vào nơi sưng đau. Hoặc có thể sử dụng bài thuốc dùng hạt xích tiểu đậu tươi hoặc khô, giã nát, thêm giấm thanh làm thành bột nhão, sau đó bôi vào mụn nhọt sưng đau đều có tác dụng trị mụn nhọt.
Bên cạnh đó bạn có thể dùng xích tiểu đậu nấu với đại táo để ăn, rất tốt cho người bị bệnh viêm gan vàng da hoặc phụ nữ sau khi sinh, máu hôi không sạch.
Lưu ý: Có một loại đậu đỏ khác có tên khoa học Phaseolus calcaratus Roxb. cùng họ Đậu, nhưng hạt to to hơn, dài 15 - 20 mm, hơi dẹt, vỏ có màu đỏ nâu tương tự như xích tiểu đậu, tuy nhiên loại đậu này chỉ dùng để làm thực phẩm mà không phải là thuốc.