Hạ calci máu hay hạ calci đường huyết là tình trạng nồng độ calci trong máu có giá trị thấp hơn giới hạn bình thường, nếu bệnh nhân không được điều trị kịp thời có thể dẫn tới nhiều biến chứng nguy hiểm
Xét nghiệm sinh hóa canxi trong máu
Hãy cùng các bác sĩ giảng viên Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn tìm hiểu về tình trạng hạ Calci máu qua bài viết sau đây!
TÌNH TRẠNG HẠ CALCI MÁU
Bác sĩ Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn cho biết hạ calci máu được định nghĩa là tình trạng khi nồng độ calci huyết thanh toàn phần thấp hơn 8,8 mg/dl (hay 2,2 mmol/l) với điều kiện protein huyết tương bình thường hoặc nồng độ calci ion hóa dưới 4,7 mg/dl (1,17mmol/l).
Nguyên nhân gây bệnh
Nguyên nhân dẫn tới tình trạng hạ calci máu có thể do:
- Cung cấp calci cho cơ thể không đủ: trẻ em đang trong giai đoạn phát triển nhanh, phụ nữ có thai hay phụ nữ nuôi con bằng sữa mẹ có nhu cầu calci cao, nếu không được bổ sung đầy đủ có thể xảy ra tình trạng hạ calci máu.
- Suy tuyến cận giáp: sự suy giảm lượng hormon PTH dẫn đến hạ calci và tăng phospho máu, có thể gây hạ calci máu mãn tính.
- Thiếu vitamin D: Vitamin D được cung cấp không đủ hoặc ruột kém hấp thu có thể là nguyên nhân gây hạ calci máu. Một số thuốc như phenobarbital, rifampicin, ... hoặc ít tiếp xúc với ánh nắng mặt trời có thể gây ra rối loạn chuyển hóa Vitamin D.
- Thiếu magnesi: do ruột kém hấp thu hoặc nghiện rượu. Hạ magnesi máu liên quan đến sự thiếu PTH tương đối và cũng có thể gây ra các triệu chứng hạ calci máu.
- Bệnh lý tại thận: một số vấn đề bất thường ở ống thận như hội chứng Fanconi, nhiễm toan ống lượn xa có thể gây mất calci qua thận hay giảm chuyển hóa Vitamin D.
- Viêm tụy cấp: tụy bị viêm giải phóng các sản phẩm phân hủy lipid, tạo phức với calci làm giảm nồng độ calci trong máu.
- Một số nguyên nhân khác như nhiễm trùng huyết, tăng tiết calcitonin, tăng phản ứng tạo phức trong lòng mạch, tăng phosphat máu, do thuốc, tăng lắng đọng calci ngoài lòng mạch, ...
Triệu chứng phổ biến
Các triệu chứng đối với trẻ em:
- Kích thích hoặc ngủ gà gật, chậm chạp.
- Bỏ bú, chán ăn.
- Tăng phản xạ gân xương.
- Co rút cơ (biểu hiện bằng dấu Trousseau: cuốn băng huyết áp ở cánh tay và bơm cao hơn huyết áp tâm thu 20 mmHg, giữ trong 3 phút, dấu Trousseau dương tính khi thấy thấy dấu hiệu “bàn tay người đỡ đẻ”).
- Co giật, run.
Đối với người lớn thì có các triệu chứng thường gặp:
- Tăng phản xạ gân xương (dấu Chvostek).
- Co thắt cơ (dấu Trousseau).
- Chuột rút, co giật.
- Rối loạn nhịp tim, cảm giác ở bàn tay, bàn chân.
- Đau thắt bụng, trầm cảm.
Trên lâm sàng, hạ calci máu cấp tính thường xuất hiện dưới dạng cơn Tetany với các dấu hiệu đặc trưng bao gồm: dị cảm ở môi, lưỡi, đầu chi, bàn chân duỗi như đạp xe, đau cơ toàn thân, co giật cơ mặt. Cơn Tetany là dấu hiệu tình trạng nặng của hạ calci máu, khi nồng độ calci máu dưới 7 mg/dl (< 1,75 mmol/l).
Khi có các biểu hiện hạ canxi máu cấp nặng, bệnh nhân cần được đưa ngay đến các cơ sở y tế để được điều trị kịp thời. Nếu không có thể gây ra các biến chứng nguy hiểm như chậm phát triển ở trẻ nhỏ hay loãng xương, nhuyễn xương đối với người lớn.
ĐỐI TƯỢNG NGUY CƠ GẶP TÌNH TRẠNG HẠ CALCI MÁU
Những người có chế độ dinh dưỡng không đủ calci hoặc bị rối loạn hấp thu, chuyển hóa và thải trừ calci là những đối tượng dễ bị hạ calci máu.
Theo bác sĩ giảng viên Văn bằng 2 Cao đẳng Dược thành phố Hồ Chí Minh, các yếu tố nguy cơ thường gặp:
- Rối loạn tiêu hóa, viêm tụy.
- Suy thận, suy gan.
- Rối loạn lo âu.
- Thiếu Vitamin D, thiếu Magnesi.
- Một số rối loạn nội tiết như suy tuyến cận giáp, tăng tiết calcitonin, ...
Nguy cơ hạ calci máu cũng cao hơn ở những đối tượng có nhu cầu cao như trẻ sơ sinh, phụ nữ có thai, ...
Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn đào tạo nhân lực ngành Y Dược chuyên nghiệp
CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ TÌNH TRẠNG HẠ CALCI MÁU
Chẩn đoán
- Xét nghiệm nồng độ calci trong máu: là xét nghiệm quan trọng nhất để chẩn đoán tình trạng hạ calci máu.
- Kiểm tra tóc, da, cơ bắp: gợi ý tình trạng hạ calci máu.
- Kiểm tra tâm thần: chứng mất trí, ảo giác, nhầm lẫn, ... có thể liên quan đến tình trạng hạ calci máu.
- Khám thần kinh: phát hiện dấu Chvostek, dấu Trousseau, tình trạng co giật, rối loạn tri giác trong hạ calci máu.
Điều trị
Trường hợp hạ calci máu có thể tự hồi phục mà không cần phải điều trị. Bác sĩ chuyên khoa quyết định việc điều trị cho bệnh nhân khi có chẩn đoán hạ calci máu. Các biện pháp điều trị bao gồm:
- Bổ sung calci qua đường tĩnh mạch: được chỉ định trường hợp hạ calci máu cấp. Bổ sung calci qua đường tĩnh mạch giúp khôi phục và phục hồi lượng calci thiếu hụt một cách nhanh chóng.
- Bổ sung calci đường uống
- Điều trị bệnh nền: trường hợp hạ calci máu do bệnh lý khác.
GIẢI PHÁP PHÒNG NGỪA TÌNH TRẠNG HẠ CALCI MÁU
Để phòng ngừa tình trạng hạ calci máu nên xây dựng chế độ dinh dưỡng cung cấp đủ calci. Các thực phẩm giàu calci thường gặp bao gồm các loại hải sản như tôm, cua, sò, mực, ... hay sữa và các chế phẩm từ sữa. Có thể bổ sung calci dạng viên nhưng cần có chỉ định của bác sĩ. Việc tắm nắng buổi sáng rất quan trọng giúp chuyển hóa Vitamin D, giảm thiểu tình trạng hạ calci máu. Đồng thời hạn chế bia, rượu, cà phê, muối vì gây giảm khả năng hấp thu calci của cơ thể.