Paracetamol và Ibuprofen là hai thuốc hạ sốt, giảm đau thường dùng nhất ở cả trẻ em và người lớn. Tuy nhiên, việc tính liều không chính xác có thể dẫn đến quá liều hoặc kém hiệu quả điều trị.
Tính liều sử dụng Paracetamol và Ibuprofen hiệu quả và an toàn
Trong bối cảnh Paracetamol và Ibuprofen là hai thuốc hạ sốt – giảm đau được sử dụng phổ biến nhưng tiềm ẩn nhiều rủi ro nếu tính sai liều, người hành nghề Dược cần có nền tảng kiến thức vững chắc để tư vấn và hướng dẫn an toàn cho người bệnh. Đây là kỹ năng cốt lõi, đòi hỏi sự hiểu biết không chỉ về dược lý mà còn cả thực hành lâm sàng trong chăm sóc sức khỏe.
Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn đặc biệt chú trọng đào tạo sinh viên những kỹ năng này, từ cách tính liều theo cân nặng, quy đổi sang thể tích thuốc dạng siro cho đến tư vấn sử dụng phù hợp với từng độ tuổi và tình trạng bệnh. Nhờ đó, sinh viên tốt nghiệp không chỉ nắm vững kiến thức lý thuyết mà còn có khả năng ứng dụng linh hoạt trong thực tế tại nhà thuốc, bệnh viện và các cơ sở y tế.
Bài viết dưới đây sẽ hệ thống lại cách tính liều Paracetamol và Ibuprofen theo chuẩn lâm sàng, đồng thời giới thiệu phương pháp tính nhanh bằng thể tích (mL) giúp phụ huynh và cả sinh viên ngành Dược dễ dàng áp dụng trong thực hành.
Liều dùng chuẩn theo cân nặng và độ tuổi
Việc tính liều thuốc dựa trên cân nặng và độ tuổi là phương pháp chính thống, được các hướng dẫn y tế khuyến cáo. Tuy nhiên, vì mỗi độ tuổi có sự khác biệt về khả năng chuyển hóa và dung nạp thuốc, việc tuân thủ phác đồ chuẩn là cực kỳ quan trọng. Nếu dùng liều thấp quá, thuốc sẽ kém hiệu quả; ngược lại, quá liều có thể gây hại gan (với Paracetamol) hoặc tổn thương thận, dạ dày (với Ibuprofen).
Paracetamol (Acetaminophen):
- Trẻ sơ sinh đến 1 tháng: 10–15 mg/kg, uống mỗi 6–8 giờ, tối đa 60 mg/kg/ngày.
- Trẻ nhỏ đến 11 tuổi: 10–15 mg/kg, uống mỗi 4–6 giờ, tối đa 75 mg/kg/ngày. Không vượt quá 1 g mỗi liều hoặc 4 g/ngày.
- Từ 12 tuổi trở lên: 325–650 mg mỗi 4–6 giờ. Không quá 1 g mỗi liều hoặc 4 g/ngày.
Ibuprofen
- Dưới 6 tháng: không khuyến cáo dùng do nguy cơ xuất huyết tiêu hóa và tổn thương thận.
- 6 tháng – 11 tuổi: 5–10 mg/kg mỗi 6–8 giờ, tối đa 40 mg/kg/ngày. Nên uống cùng thức ăn để giảm kích ứng dạ dày.
- Từ 12 tuổi trở lên: 200–400 mg mỗi 4–6 giờ, tối đa 1200 mg/ngày.
Tuân thủ liều dùng chuẩn theo độ tuổi và cân nặng giúp đảm bảo hiệu quả điều trị, đồng thời hạn chế tối đa các nguy cơ bất lợi cho gan, thận và dạ dày.
Phương pháp tính liều nhanh theo thể tích (mL)
Trong thực tế, không phải phụ huynh nào cũng có thể dễ dàng tính toán liều lượng theo mg/kg. Việc quy đổi từ mg sang mL lại càng dễ gây nhầm lẫn, đặc biệt khi trẻ cần uống siro hạ sốt nhiều lần trong ngày. Để đơn giản hóa, có thể áp dụng phương pháp tính nhanh bằng mL dựa trên cân nặng – cách này vừa dễ nhớ, vừa an toàn trong đa số trường hợp, đồng thời cũng là kiến thức quan trọng được giảng dạy cho sinh viên chính quy và hệ Văn bằng 2 Cao đẳng Dược nhằm nâng cao kỹ năng tư vấn thực tế.
Giả định nồng độ cố định:
- Paracetamol 160 mg/5 mL
- Ibuprofen 100 mg/5 mL
(Lưu ý: chỉ áp dụng khi đúng với nồng độ này, nếu dùng dạng khác cần tính lại.)
Ibuprofen:
- Công thức: cân nặng (kg)/2 = số mL cho 1 liều. Làm tròn xuống nếu ra số lẻ.
- Ví dụ: bé 13 kg → 13/2 = 6,5 → làm tròn xuống còn 6 mL.
Paracetamol
- Công thức: (cân nặng – 1)/2 = số mL cho 1 liều.
- Ví dụ: bé 13 kg → (13 – 1)/2 = 6 mL.
Cách tính này tương ứng khoảng 14–15 mg/kg với Paracetamol và 9–10 mg/kg với Ibuprofen, đảm bảo nằm trong khoảng an toàn. Với trẻ từ 40 kg trở lên, có thể dùng liều như người lớn mà không cần áp dụng cách này.
Phương pháp tính liều nhanh bằng mL giúp giảm thiểu sai sót, đặc biệt hữu ích với phụ huynh không quen tính toán phức tạp, miễn là tuân thủ đúng nồng độ thuốc.
Những lưu ý khi phối hợp hoặc thay thế thuốc
Nhiều phụ huynh thường băn khoăn có nên dùng xen kẽ Paracetamol và Ibuprofen khi trẻ sốt cao, hoặc khi một loại thuốc chưa mang lại hiệu quả mong muốn. Thực tế, việc phối hợp hay thay thế hai thuốc này cần được thực hiện thận trọng, vì nếu không kiểm soát tốt thời gian và liều lượng, nguy cơ quá liều sẽ tăng cao.
- Có thể dùng luân phiên Paracetamol và Ibuprofen nếu sốt không đáp ứng, nhưng cần tuân thủ khoảng cách an toàn và không vượt quá số liều tối đa mỗi ngày.
- Paracetamol: không quá 5 liều/ngày.
- Ibuprofen: không quá 4 liều/ngày.
- Khi áp dụng luân phiên, nên ghi chú thời điểm uống từng liều để tránh nhầm lẫn.
- Không nên tự ý kết hợp cả hai thuốc cùng lúc cho trẻ nhỏ, đặc biệt là dưới 5 tuổi, nếu không có chỉ định cụ thể từ bác sĩ.
Luân phiên Paracetamol và Ibuprofen có thể mang lại hiệu quả hạ sốt tốt hơn trong một số trường hợp, nhưng cần tuân thủ đúng nguyên tắc và ghi chép rõ ràng để đảm bảo an toàn tuyệt đối cho trẻ.
Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn tuyển sinh năm 2025
Việc nắm vững cách tính liều Paracetamol và Ibuprofen không chỉ giúp phụ huynh sử dụng an toàn cho trẻ nhỏ mà còn là kiến thức nền tảng trong thực hành Dược. Để có được khả năng tư vấn chính xác, hướng dẫn người bệnh dùng thuốc đúng liều và hạn chế tối đa rủi ro, sinh viên cần được đào tạo một cách hệ thống và chuyên sâu. Đây cũng chính là lý do thí sinh yêu thích ngành Dược nên lựa chọn học tại Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn, nơi chú trọng rèn luyện kỹ năng thực hành, tư duy lâm sàng và khả năng ứng dụng kiến thức vào thực tế nghề nghiệp.
*LƯU Ý: Nội dung bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, phục vụ mục đích học tập của sinh viên Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn và không thay thế cho tư vấn y khoa!