Tưa miệng là bệnh do nấm Candida gây mảng trắng trong khoang miệng, thường gặp ở trẻ sơ sinh, người cao tuổi, bệnh nhân suy giảm miễn dịch hoặc HIV/AIDS. Dù lành tính, bệnh vẫn gây khó chịu, dễ tái phát nếu không điều trị đúng cách.
Chẩn đoán và điều trị tưa miệng ở trẻ em và người lớn an toàn
Tưa miệng (Oral Thrush) là bệnh lý nhiễm nấm thường gặp ở trẻ em và người suy giảm miễn dịch, đòi hỏi quá trình chẩn đoán lâm sàng chính xác và điều trị kết hợp thuốc chống nấm cùng biện pháp chăm sóc toàn diện.
Đối với ngành Y sĩ đa khoa tại Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn, việc nắm vững cơ chế bệnh sinh, nhận diện triệu chứng và áp dụng phác đồ điều trị chuẩn là nền tảng quan trọng để sinh viên hình thành năng lực khám chữa bệnh ban đầu, biết phối hợp giữa điều trị y khoa và tư vấn dự phòng.
Nội dung sau đây sẽ giúp sinh viên và người học ngành Y sĩ đa khoa hiểu rõ hơn về nguyên nhân, triệu chứng và hướng điều trị tưa miệng trong thực hành lâm sàng.
Nguyên nhân và đối tượng dễ mắc tưa miệng
Tưa miệng hình thành khi nấm Candida – một loại nấm vốn tồn tại bình thường trong khoang miệng – phát triển quá mức và xâm nhập vào lớp niêm mạc, gây viêm và tổn thương. Sự mất cân bằng hệ vi sinh hoặc suy yếu miễn dịch là yếu tố chính dẫn đến tình trạng này.
Những nhóm đối tượng dễ mắc gồm:
- Trẻ sơ sinh và người cao tuổi: hệ miễn dịch chưa hoàn chỉnh hoặc đã suy yếu khiến nấm dễ bùng phát.
- Người mắc bệnh mạn tính hoặc suy giảm miễn dịch: như ung thư, tiểu đường, HIV/AIDS, hoặc đang sử dụng thuốc ức chế miễn dịch.
- Người có yếu tố thuận lợi tại chỗ: mang răng giả, vệ sinh răng miệng kém, sử dụng kháng sinh dài ngày, hít corticosteroid hoặc chế độ ăn nhiều đường.
Việc nhận diện các yếu tố nguy cơ và nhóm dễ mắc có ý nghĩa quan trọng trong việc chủ động phòng ngừa và hạn chế tái phát bệnh.
Triệu chứng và chẩn đoán tưa miệng
Biểu hiện thường gặp của tưa miệng là những mảng trắng bám chặt trên lưỡi, mặt trong má, vòm miệng hoặc họng. Các mảng này khó lau sạch, nếu gạt đi có thể để lại vết đỏ rát và đôi khi chảy máu. Người bệnh còn có thể cảm thấy đau rát, khó nuốt, lưỡi bỏng, hoặc giảm vị giác.
Ở trẻ sơ sinh, dấu hiệu dễ nhận thấy là bé quấy khóc, bỏ bú, thậm chí có thể lây sang mẹ trong quá trình cho bú. Người lớn tuổi thường kèm cảm giác khô miệng và đau khi đeo răng giả.
Chẩn đoán chủ yếu dựa trên quan sát lâm sàng với đặc điểm điển hình của các mảng trắng. Trong một số trường hợp phức tạp, bác sĩ có thể lấy mẫu để soi dưới kính hiển vi hoặc nuôi cấy nhằm xác định chính xác tác nhân gây bệnh.
Nắm vững triệu chứng đặc trưng cùng các phương pháp chẩn đoán đơn giản giúp việc phát hiện bệnh nhanh chóng, từ đó rút ngắn thời gian điều trị. Đây cũng là kỹ năng quan trọng được chú trọng trong chương trình đào tạo tại các trường cao đẳng y sĩ đa khoa, giúp sinh viên rèn luyện khả năng nhận diện bệnh ngay từ giai đoạn sớm.
Điều trị và phòng ngừa tưa miệng
Điều trị tưa miệng cần kết hợp cả thuốc chống nấm và các biện pháp hỗ trợ nhằm loại bỏ yếu tố thuận lợi cho nấm phát triển.
- Điều trị tại chỗ: Các trường hợp nhẹ thường đáp ứng tốt với dung dịch Nystatin dùng ngậm, siro hoặc viên ngậm Clotrimazole. Thuốc được sử dụng nhiều lần trong ngày, duy trì ít nhất một tuần để đạt hiệu quả tối ưu.
- Điều trị toàn thân: Với trường hợp nặng hoặc kéo dài, bác sĩ có thể chỉ định Fluconazole uống trong 7–14 ngày. Thuốc mang lại hiệu quả cao nhưng cần tuân thủ đúng liều lượng và thời gian điều trị.
- Trường hợp tái phát hoặc kháng thuốc: Có thể cân nhắc dùng Itraconazole dung dịch uống trong thời gian dài hơn, dưới sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ.
Song song với điều trị bằng thuốc, người bệnh cần duy trì vệ sinh răng miệng sạch sẽ, súc miệng nước muối ấm, tháo và vệ sinh răng giả thường xuyên, rửa miệng sau khi sử dụng thuốc dạng hít có chứa corticosteroid. Ngoài ra, kiểm soát đường huyết, cải thiện chế độ dinh dưỡng và nâng cao sức đề kháng cũng góp phần quan trọng trong việc phòng ngừa bệnh tái phát.
Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn tuyển sinh năm 2025
Việc chẩn đoán và điều trị tưa miệng tưởng đơn giản nhưng lại đòi hỏi người hành nghề phải nắm vững cơ chế bệnh sinh, biết lựa chọn thuốc kháng nấm phù hợp và hướng dẫn người bệnh cách phòng ngừa tái phát. Đây cũng chính là kỹ năng cốt lõi mà sinh viên ngành Y sĩ đa khoa cần được rèn luyện ngay từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Thí sinh muốn theo đuổi ngành này nên chọn Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn, nơi đào tạo bài bản và chuyên sâu, giúp sinh viên không chỉ học lý thuyết mà còn thành thạo thực hành lâm sàng để tự tin chăm sóc và bảo vệ sức khỏe cộng đồng.
*LƯU Ý: Nội dung bài viết chỉ mang tính chất tham khảo, phục vụ mục đích học tập của sinh viên Trường Cao đẳng Dược Sài Gòn và không thay thế cho tư vấn y khoa!